Tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe
Sức khỏe của chúng ta phụ thuộc vào sự bảo vệ không khí sạch
Ô nhiễm không khí là một trong những tác nhân gây chết người lớn nhất thế giới, là nguyên nhân của 6,4 triệu cái chết mỗi năm (cứ 9 người chết thì có 1 người chết vì ô nhiễm không khí). Con số này cao hơn gấp 3 lần số người chết vì AIDS, sốt rét và bệnh lao cộng lại. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có 2 tỷ trẻ em sống ở những khu vực có ô nhiễm không khí ngoài trời vượt quá giới hạn quốc tế. Ngoài ra, họ ước tính rằng 300 triệu trẻ em sống ở những khu vực có ô nhiễm không khí ngoài trời vượt quá 6 lần giới hạn chuẩn quốc tế. Trẻ em, người cao tuổi và người bị bệnh tim hoặc phổi, tiểu đường, cộng đồng thiểu số và thu nhập thấp đặc biệt dễ bị tổn thương do tác động từ việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí, bao gồm bệnh tim mạch, hen suyễn và các bệnh đường hô hấp khác. Bằng chứng gần đây cho thấy ô nhiễm không khí cũng liên quan đến nguy cơ của bệnh tiểu đường, chứng tự kỷ tăng cao và chỉ số IQ sụt giảm.
Chúng ta thường nghĩ "ô nhiễm không khí" chỉ là một hỗn hợp của các hạt nhỏ (chẳng hạn như: khí carbon đen như ôxít nitơ, ozone và sulfur dioxide.
Chất dạng hạt (PM10, PM2.5)
Chất dạng hạt (PM) được tạo thành từ các hạt nhỏ trong không khí như bụi, bồ hóng và giọt chất lỏng. Phần lớn chất dạng hạt ở khu vực đô thị được tạo ra trực tiếp từ việc đốt các nhiên liệu hóa thạch từ các nhà máy điện, ô tô, thiết bị khác và các cơ sở công nghiệp. Ngoài ra còn từ phát thải bụi và dầu diesel và sự hình thành hạt thứ cấp từ khí và hơi.
Các chất hạt thô (PM10, các hạt có đường kính <10 micron) được biết đến là nguyên nhân gây ra các vấn đề về sức khỏe đường hô hấp trên và đường mũi. Các hạt bụi mịn (PM2.5, các hạt có đường kính <2,5 micron, các hạt siêu mịn) thâm nhập sâu vào phổi và gây ra các cơn đau tim, đột quỵ, hen suyễn và viêm phế quản, và gây tử vong sớm đối với các bệnh tim, bệnh phổi và ung thư. Các nghiên cứu cho thấy tiếp xúc với PM2.5 mức độ cao có thể làm giảm sự phát triển trí não ở trẻ em.
Carbon đen (Black Carbon)
Carbon đen, một trong những thành phần của chấtdạng hạt phát sinh từ nhiên liệu cháy (đặc biệt là dầu diesel, gỗ, than đá và các loại khác). Hầu hết các quy định về ô nhiễm không khí tập trung vào PM2.5, nhưng việc tiếp xúc với cacbon đen cũng là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe. Con người có mức độ tiếp xúc với cacbon đen cao hơn trong một thời gian dài có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Ngoài ra, carbon đen có liên quan đến tăng huyết áp, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), viêm phế quản và một loạt các loại ung thư.
Nitơ Oxit (NO và NO2)
Nitơ oxit (NO) và Nitơ dioxit (NO2) được tạo ra chủ yếu từ giao thông vận tải. NO nhanh chóng chuyển thành NO2 dưới ánh sáng mặt trời. NOx (là sự kết hợp của NO và NO2) được hình thành ở nồng độ cao xung quanh đường, và có thể làm bệnh hen suyễn, viêm phế quản phát triển và thêm trầm trọng, cũng như dẫn đến nguy cơ cao mắc bệnh tim.
Ôzôn (O3)
Ôzôn trên cao trong khí quyển có thể bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ cực tím. Nhưng ozon ở mặt đất (nó là một phần của khói) là một chất kích thích hô hấp được thiết lập khá chắc chắn. Ôzôn được hình thành trong khí quyển thông qua phản ứng của các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi và các oxit nitơ, cả hai đều được hình thành do đốt nhiên liệu hóa thạch. Tiếp xúc với ôzôn trong thời gian ngắn có thể gây đau ngực, ho, kích thích cổ họng, trong khi tiếp xúc trong thời gian dài có thể dẫn đến giảm chức năng phổi và gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Ngoài ra, tiếp xúc với ôzôn có thể làm các bệnh phổi trầm trọng thêm.
Sunfua đioxit (SO2)
SO2 được tạo ra trong không khí thông qua đốt các nhiên liệu hóa thạch có chứa lưu huỳnh. Than, khai thác và luyện kim loại, động cơ tàu, và thiết bị diesel nặng đốt nhiên liệu có chứa lưu huỳnh. Sunfua đioxit gây kích ứng mắt, làm bệnh hen suyễn them trầm trọng, làm tăng tính nhạy cảm với nhiễm trùng đường hô hấp và tác động đến hệ tim mạch. Khi SO2 kết hợp với nước, nó tạo thành axit sulfuric; đây là thành phần chính của mưa axit, một tác nhân phá rừng.
Nguồn: Environmental Defense Fund
