Trong thực tế, hít thở không khí khói bụi có thể nguy hiểm vì khói có chứa ozone, một chất gây ô nhiễm có thể gây hại cho sức khỏe của chúng ta khi có mức độ cao trong không khí chúng ta hít thở. Tìm hiểu những loại hiệu ứng sức khỏe mà ozone có thể gây ra, khi bạn nên quan tâm và những gì bạn có thể làm để tránh phơi nhiễm nguy hiểm
Ozone là gì?
Ozone là một loại khí không màu bao gồm ba nguyên tử oxy. Ozone có cả trong bầu khí quyển trên của Trái đất và ở mặt đất. Ozone có thể tốt hoặc gây hại cho sức khỏe tùy thuộc vào vị trí tìm thấy.
Ozone tốt.
Ozone tồn tại một cách tự nhiên trong bầu khí quyển trên từ 10 đến 30 dặm tính từ bề mặt trái đất và tạo thành một tầng bảo vệ chúng ta khỏi các tia cực tím có hại từ mặt trời. Tầng Ozone đang dần bị phá hủy bởi hóa chất nhân tạo. Khu vực tầng ozone đã bị cạn kiệt đáng kể, đôi khi được gọi là "lỗ hổng tầng ozone”, ví dụ, trên cực bắc hoặc cực nam.
Ozone gây hại: Trong bầu khí quyển dưới của Trái đất, gần tầng mặt đất, ozone được hình thành khi các chất ô nhiễm phát ra từ xe hơi, nhà máy điện, nồi hơi công nghiệp, nhà máy lọc dầu, nhà máy hóa chất và các nguồn khác phản ứng hóa học khi có mặt trời.
Tôi có nên lo lắng về việc tiếp xúc với ozone không?
Điều đó phụ thuộc vào thể trạng của bạn và nồng độ ozone trong không khí. Hầu hết mọi người chỉ phải lo lắng khi tiếp xúc với ozone khi nồng độ ozone mặt đất ở mức cao. Ở nhiều nơi ở Hoa Kỳ, điều này có thể xảy ra thường xuyên trong những tháng mùa hè. Nói chung, khi nồng độ ozon ở tầng mặt đất tăng lên, ngày càng có nhiều người bị ảnh hưởng sức khỏe, ảnh hưởng trở nên nghiêm trọng hơn, và khiến nhiều người phải nhập viện. Vậy nên mọi người nên để tâm đến vấn đề này.
Ozone có ảnh hưởng đến sức khỏe của con người như thế nào?
Các nhà khoa học đã nghiên cứu ảnh hưởng của ozone đối với sức khỏe con người trong nhiều năm. Cho đến nay, họ đã phát hiện ra rằng ozone có thể gây ra một số loại ảnh hưởng sức khỏe trong phổi:
1. Ozone có thể gây kích ứng hệ hô hấp. Khi điều này xảy ra, bạn có thể bắt đầu ho, cảm thấy kích ứng trong cổ họng và / hoặc cảm giác khó chịu ở ngực. Những triệu chứng này có thể kéo dài trong vài giờ sau khi tiếp xúc với ozone và thậm chí có thể trở nên đau đớn.
2. Ozone có thể làm giảm chức năng phổi. Khi các nhà khoa học nói đến "chức năng phổi", chúng có thể được hiểu là thể tích không khí bạn hít vào khi bạn hít thở và tốc độ mà chúng ta thở ra. Ozone có thể khiến bạn khó thở hơn lúc bình thường. Nếu trong không khí có ozone khi thở bạn sẽ cảm thấy khó chịu. Nếu bạn đang tập thể dục hoặc làm việc ngoài trời, bạn có thể nhận ra rằng bạn đang thở gấp hơn bình thường. Chức năng phổi bị suy giảm là là mối đe dọa lớn đối với người lao động ngoài trời, vận động viên và những người khác tập thể dục ngoài trời.
3. Ozone có thể làm bệnh hen suyễn trầm trọng thêm. Khi nồng độ ozon cao, những bệnh nhân mắc bệnh hen suyễn xuất hiện nhiều các cơn hen suyễn hơn, cần sự chú ý của bác sĩ hoặc sử dụng thuốc bổ sung. Ozone làm cho cơ thể nhạy cảm hơn với các chất gây dị ứng, nguyên nhân chính tác gây bệnh nên những cơn hen suyễn phổ biến nhất. (Các tác nhân gây dị ứng đến từ bọ ve, gián, thú nuôi, nấm và phấn hoa). Ngoài ra, ozon làm chức năng phổi bị suy giảm và bị kích ứng, do vậy bệnh suyễn bị ảnh hưởng nặng nề hơn.
4. Ozone có thể gây viêm và phá hỏng lớp màng phổi. Một số nhà khoa học đã so sánh tác động của ozone lên lớp màng phổi với tác động của cháy nắng lên da. Ozone phá hủy các tế bào lót các khoảng khí trong phổi. Trong vòng một vài ngày, các tế bào bị hư hỏng được thay thế và các tế bào cũ tách ra giống như da bị bong tróc sau khi bị cháy nắng.Nếu tình trạng này tiếp diễn nhiều sẽ gây ra các ảnh hưởng sức khỏe lâu dài.
5. Các nhà khoa học nghi ngờ rằng ozone có thể có những tác động khác đối với sức khỏe con người. Ozone có thể làm các bệnh phổi mãn tính nặng thêm, chẳng hạn như khí phế thũng và viêm phế quản. Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng ozone có thể làm suy giảm chức năng hệ miễn dịch chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn trong hệ hô hấp.
Hầu hết các ảnh hưởng này được xem là các tác động ngắn hạn vì cuối cùng chúng ngừng lại khi cá thể không còn tiếp xúc với nồng độ ozone cao. Tuy nhiên, các nhà khoa học lo ngại rằng những ảnh hưởng ngắn hạn lặp đi lặp lại do tiếp xúc với ozone có thể làm tổn thương vĩnh viễn phổi. Ví dụ, tác động ozone lặp đi lặp lại trên phổi phát triển của trẻ em có thể dẫn đến giảm chức năng phổi khi lớn lên. Ngoài ra, tiếp xúc với ozone có thể làm tăng tốc độ suy giảm chức năng phổi, đẩy nhanh quá trình lão hóa. Nghiên cứu đang được tiến hành để giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những tác động lâu dài có thể có khi tiếp xúc với ozone.
Ai là người có nguy cơ bị ảnh hưởng nhất khi tiếp xúc với ozone?
Hầu hết mọi người trở nên nhạy cảm với ozone khi họ hoạt động ngoài trời, vì hoạt động thể chất (như chạy bộ hoặc làm việc ngoài trời) khiến mọi người thở nhanh hơn và sâu hơn. Trong quá trình hoạt động, ozone thâm nhập sâu vào các bộ phận của phổi dễ tổn thương hơn. Các nhóm nhạy cảm bao gồm:
Trẻ em. Trẻ em hoạt động là nhóm có nguy cơ cao nhất do tiếp xúc với ozone. Nghỉ hè, trẻ em hầu hết đều vui chơi ngoài, tham gia vào các hoạt động trong khu phố hoặc trại hè. Trẻ em cũng dễ bị hen suyễn hoặc các bệnh hô hấp khác.
Những người hoạt động ngoài trời. Ngay cả những khỏe mạnh ở mọi lứa tuổi tập thể dục hoặc làm việc ngoài trời nhiều được coi là "nhóm nhạy cảm" vì họ nhiều được coi là độ tiếp xúc với ozone cao hơn những người ít hoạt động ngoài trời hơn.
Người lớn tuổi có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn khi tiếp xúc với ozone, có thể bởi vì khả năng họ có thể mắc bệnh phổi từ trước.
Những người bị bệnh hô hấp, chẳng hạn như hen suyễn. Không có bằng chứng nào cho thấy ozone gây hen suyễn hoặc các bệnh hô hấp mãn tính khác, nhưng những bệnh này làm cho phổi dễ bị tổn thương hơn do tác động của ozone.
Những người nhạy cảm bất thường với ozone. Các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân vì sao một số người khỏe mạnh lại nhạy cảm với ozone hơn những người khác. Khi tiếp xúc với ozone sức khỏe của nhóm người này có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn so với người bình thường.
Các triệu chứng khi bị ảnh hưởng bởi ozone?
Thông thường, những người tiếp xúc với ozone có các triệu chứng dễ nhận biết, bao gồm ho, kích ứng ở đường hô hấp, thở nhanh hoặc nông, và thấy khó chịu khi thở và ở ngực. Người bị hen suyễn có thể có nhiều cơn hen suyễn. Khi nồng độ ozon cao hơn bình thường, khi có bất kỳ triệu chứng nào, bạn cũng nên giảm thời gian ở ngoài trời, hoặc ít nhất là giảm mức độ hoạt động để bảo vệ sức khỏe cho đến khi mức ozone giảm.
Ozone cũng có thể tác động đến cơ thể chúng ta mà không có bất kỳ dấu hiệu cụ thể nào. Đôi khi còn không có triệu chứng, hoặc đôi khi không rõ ràng. Những người sống ở những khu vực có nồng độ ozone cao cho biết rằng các triệu chứng ban đầu không rõ ràng, đặc biệt khi tiếp xúc với nồng độ ozone cao tiếp tục trong vài ngày. Điều này không có nghĩa là cơ thể họ đã phát triển tính kháng ozone. Trong thực tế, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng ozone tiếp tục gây tổn thương phổi ngay cả khi các triệu chứng đã biến mất. Cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn là tìm hiểu khi nồng độ ozon tăng lên trong khu vực của bạn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản để giảm thiểu tiếp xúc ngay cả khi bạn không cảm thấy các triệu chứng rõ ràng.
Các nhà khoa học biết về ảnh hưởng sức khỏe của ozone như thế nào?
EPA đã thu thập rất nhiều thông tin về các ảnh hưởng sức khỏe của ozone. Thông tin này xuất phát từ một số nguồn, bao gồm nghiên cứu động vật, nghiên cứu so sánh thống kê sức khỏe và nồng độ ozone trong cộng đồng, và kiểm tra các tình nguyện viên để xác định ozone ảnh hưởng đến chức năng phổi như thế nào. Trong các nghiên cứu này, các tình nguyện viên được tiếp xúc với ozone trong các phòng được thiết kế đặc biệt, nơi các phản ứng của họ có thể được đo lường một cách cẩn thận. Trước đó, các tình nguyện viên được kiểm tra sức khỏe để xác định tình trạng sức khỏe của họ, và họ chưa bao giờ tiếp xúc với mức độ ozone vượt quá mức độ của một ngày có nhiều sương mù ở các thành phố lớn.
Mặc dù sự hiểu biết của chúng ta về tác động của ozone đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây, tuy nhiên nhiều câu hỏi vẫn chưa có lời giải đáp. Ví dụ, tiếp xúc với nồng độ ozone cao trong thời gian ngắn nhưng lặp đi lặp lại có gây tổn thương phổi vĩnh viễn không? Tiếp xúc lặp đi lặp lại với ozone nồng độ cao khi còn nhỏ có làm giảm chức năng phổi khi lớn lên không? Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu những câu hỏi này và các câu hỏi khác để hiểu rõ hơn về tác động của ozone.
